Dlaczego woda jest tak ważna?

Woda jest źródłem życia na ziemi – to stwierdzenie nikogo nie dziwi, zwłaszcza, że to właśnie dzięki wodzie nasza bogata w życie ziemia zawdzięcza miano niebieskiej planety. Woda jest potrzebna do prawidłowego funkcjonowania każdego organizmu na ziemi, nawet jeśli jest to gatunek zwierząt lub odmiana roślin, które wymagają jej w małych ilościach. Nie inaczej jest z człowiekiem i potrzebami jego organizmu.

Woda musi być dostarczana do organizmu w odpowiednich ilościach stale bez przerwy od urodzenia do śmierci człowieka, zaś jej niedobór jest szybko odnotowywany, gdyż przeciętny człowiek może przeżyć 3 minuty bez powietrza, 3 dni bez wody i 3 tygodnie bez jedzenia – oczywiście w przybliżeniu i w zależności od panujących warunków. Dlaczego woda jest tak ważna dla organizmu człowieka?

 Woda stanowi środowisko wszystkich przemian chemicznych będących na poziomie molekularnym podstawą życia organizmu. Woda stanowi główny składnik wszystkich płynów ustrojowych, w tym także krwi czy płynu rdzeniowo-mózgowego. Człowiek jako płód przed narodzinami składa się w 90% z wody, zmniejszając tą zawartość do 40-50% wraz z wiekiem podeszłym. Woda pełni szereg istotnych funkcji regulacyjnych – poprzez jej role jako główne medium krwi rozprowadza hormony w układzie endokrynnym, w niej rozpuszczone są enzymy trawienne, tworząc soki trawienne, jest składnikiem cytozolu komórek gdzie wszystkie organella są zawieszone. Woda ponadto pełni funkcję termoregulacyjną z uwagi na jej dużą pojemność cieplną – wraz z jej parowaniem z organizmu w wyniku pocenia uwalniane są znaczne ilości ciepła i nie dochodzi do przegrzania (to jest skutek niedostatku wody w warunkach wysokiej temperatury – udar cieplny). Zawartość wody w organizmie, regulowana przez układ renina-angiotensyna-aldosteron, pracę nerek i wątroby decyduje o wysokości ciśnienia krwi. Ponadto woda uczestniczy w całym wachlarzu mechanizmów wydalania substancji zbędnych i toksycznych z organizmu. Znając tylko wybrane z powyższych funkcji wody w organizmie nie trudno uznać jej absolutnie fundamentalnej roli w żywieniu człowieka i zapewnianiu mu dobrostanu psychofizycznego na co dzień.

              Każdy człowiek w klimacie umiarkowanym przy wykonywaniu typowych codziennych zajęć powinien przyswoić od 1,5 do 3 l wody dziennie licząc w tym także wodę zawartą w produktach stałych. Niedostateczna podaż wody w ciągu dnia może prowadzić do mdłości, zaburzeń percepcji, kręcenia w głowie, zagęszczenia moczu i zmniejszenia diurezy przez co zahamowania wydalania substancji toksycznych i uszkodzenia nerek, a w skrajnych przypadkach śmierci. W okresie wakacyjnym należy o tym pamiętać szczególnie gdyż przy wysokich temperaturach organizm traci zwiększone ilości wody na drodze pocenia. Ciekawostką jest także, iż równie łatwo o odwodnienie w warunkach klimatu zimowego, które przyspieszają przemianę materii, a co za tym idzie, zwiększają ilość wydalanego moczu, a wraz z nim wody (doświadcza tego każdy narciarz czy też pływak w zimnej wodzie). Zarówno w warunkach niskich jak i wysokich temperatur dzienna podaż płynów nie powinna spadać poniżej 3l, a wskazane może być nawet do 6l dzienne w warunkach znacznej aktywności fizycznej. Warto pamiętać, iż z punktu widzenia zdrowia organizmu nie można „przedawkować” wody, gdyż pobranie niezdrowych ilości wody (powyżej 10l dzienne) zatrzymują naturalne mechanizmy kontroli obecne w mózgu. Tylko w warunkach zaburzenia pracy mózgu (guz mózgu lub choroby psychiczne) może dojść do takiego zjawiska.

W warunkach panujących latem obejmujących m.in. znaczne nasłonecznienie i wysokie temperatury niezwykle ważne jest aby pić regularnie i małymi porcjami. W ten sposób nie następuje pozorne zaspokojenie organizmu związane m.in. z rozciągnięciem żołądka i możemy być pewni, iż nieobecność pragnienia oznacza prawidłowe nawodnienie. Warto także wiedzieć, iż istnieje pojęcie pragnienia pozornego związane z faktem, iż w momencie gdy odczuwamy pragnienie i na skutek przyjęcia wody to pragnienie ustąpi, wówczas organizm nie jest jeszcze odpowiednio nawodniony. Ważne jest aby zawsze wypić trochę więcej niż czujemy za potrzebne. Woda najlepiej wchłania się w jelitach gdy jest w temperaturze 16-20 stopni Celsjusza – takie napoje najlepiej nawadniają.

            Z punktu widzenia zdrowotnego warto zrozumieć także pojęcie ciśnienia osmotycznego wody, które determinuje, w którym kierunku będzie się ona przemieszczać – zawsze z punktu o wyższym ciśnieniu osmotycznym do punktu o niższym. W związku z tym jeśli chcemy aby woda przemieszczała się ze światła jelit do „wnętrza organizmu” – wchłaniała się i decydowała o właściwym nawodnieniu – warto wybrać wodę wysokozmineralizowaną (o wysokim ciśnieniu osmotycznym) lub napój izotoniczny, w którym o ciśnieniu osmotycznym decydują rozpuszczone składniki mineralne, witaminy, cukry i inne składniki roztworu. Z tej przyczyny najlepszym wyborem będzie woda mineralna, lepszym od wody źródlanej z kilku przyczyn. Po pierwsze woda mineralna cechuje się wysoką zawartością jednego ze składników mineralnych, niską zawartością sodu lub wysoką łączną zawartością rozpuszczonych w niej składników. Ponadto woda mineralna w odróżnieniu od wody źródlanej wydobywana jest z niższych pokładów gruntowych, przez co jej skład jest względnie niezmienny.

              Dobrą radą dla osób, które mają problem z piciem odpowiednich ilości wody jest stałe posiadanie w swoim otoczeniu butelki i pobieranie wody małymi łykami co chwilę. Pomóc może także ulubiony kubek stojący zawsze w pobliżu, otoczony przyjemnymi skojarzeniami.

Dietetyk, dr Filip Kowalczyk

Consilium Vitalis